[MARI] Eesti-mari sõnaraamat

hull <h'ull hullu h'ullu h'ullu, h'ullu[de h'ullu[sid_&_h'ull/e 22 adj, s>
1. adj (mõistuse kaotanud, nõdrameelne) ушдымо; (marutõbine, pöörane) орышо
hull koer орышо пий
hulluks ajama ушым колташ
hulluks minema ушым йомдараш
ta on vihast hull сырмыж дене ушыжо каен
sa oled päris hull, et sellise ilmaga sõidad тыйын йӧршын ушыжо каен
mis sa hull loom ometi teed! ушдымо мом тый ыштет!
2. adj (hirmus, jube) шучко
hullud ajad шучко пагыт
hull ilm шучко игече
hull olukord шучко положений
hull on see, et kõik teda siin tunnevad шучко тиде, тудым тыште чылан палат
mind piinab hull köha мыйым шучко кокыртыш орландара
3. s (nõdrameelne inimene) ушдымо
tormab nagu hull ушдымо гай кудалеш
4. s (miski hirmus, ebameeldiv, halb) шучко
hullem on alles ees эн шучкыжо эше ончылно
juhtub hullematki эше шучкырак лийын кертеш
5. s kõnek (kirumissõna) каргыме
ärge, hullud, katusele ronige каргыме-влак, леведыш ӱмбак ида кӱзӧ

olema <ole[ma 'oll[a ole[n 'on 'ol[dud, ol[i ol[ge oll[akse 36 v>
1. (eksisteerima üldse, tegelikkuses) лияш <-ям>, уледаш <-ем>, улаш <-ам>; (olemas olema) лияш <-ям>
olla või mitte olla? лияш але уке?
ma mõtlen, järelikult ma olen мый шонем, тугеже мый улам
oli kord üks kuningas илен улмаш ик король
ei ole head ilma halvata осал деч посна сайжат ок лий
on sündmusi, mis ei unune улыт событий-влак, кудым мондаш ок лий
vanaisa ei ole enam кочаят ынде уке
on oht haigestuda черланаш лӱдышӧ уло
need on hoopis erinevad asjad тиде чылт тӱрлӧ наста-влак
on ainult üks võimalus ик кун ~ йӧн гына уло
on põhjust arvata, et ...... шонаш негыз уло
2. (eksisteerima kuskil, millalgi, kellegi valduses, asuma, elama, viibima, defineerib v identifitseerib subjekti) лияш <-ям>, улаш <-ам>
lapsed on toas йоча-влак пӧлемыште улыт
lapsed olid toas йоча-влак пӧлемыште ыльыч
toas polnud kedagi пӧлемыште нигӧ лийын огыл
temas on palju head тудын [чоныштыжо] шуко порылык уло
praegu on talv кызыт теле шога
homme koolitööd ei ole эрлалан мӧҥгӧ паша уке
tal ei ole pennigi hinge taga тудын ик ыржат уке
kas teil juhtub tikku olema? тендан спичкыда уло огыл?
meil ei ole midagi suhu pista мемнан умшаш пышташ нимо уке
mul ei ole kohta, kus elada мыланна илаш нигушто
tal on mantel seljas тудо пальтом чиен
tal on kohver käes тудын кидыштыже чемодан
tal on parasjagu pikkust тудо ятырак кужу капан
tal on annet тудын мастарлыкше ~ талантше уло
mul ei ole selleks tahtmist мыйын тидлан кумыл уке
mul on hirm мый лӱдам
mul on häbi мый вожылам
mul ei olnud asjast aimugi мый тидын нерген нимом пален омыл
mul ei ole midagi selle vastu мый тидлан йӧршеш ваштареш омыл
mis sul viga on? тый денет мо лийын?, мо лийынат?
mul ei olnud sellega mingit tüli тидын дене мыйын нимогай клопот лийын огыл
tema rõõmul ei olnud piiri тыдын куанже пытыдыме ыле
isal on palju tööd ja tegemist ачан пашаже пешак шуко
mul ei ole sellega mingit pistmist мый тидын дене нигузе кылдалтын омыл
tal ei olnud kuskil rahu тудлан нигуштат луш лийын огыл
sul on õigus чын улат
ei ole tarvidust seda teha тидым ышташ кӱлешлык уке
tal on kombeks nii teha тудо тыге ышташ тунемын
tal on midagi südamel тудын чоныштыжо ала-мо
tal on midagi plaanis v kavas тудо ала-мом шонен пыштен
mul on ootamisest villand v isu täis v isu otsas мый ынде вучен шерем темын
kas sul silmi peas ei olegi? тыйын мо, шинчат ок уж мо?
kas sul oli selle asjaga tõsi taga? чынак ойлет?
mul on sinu abi vaja мыланем тыйын полышет кӱлеш
tal on luuletus peas тудо почеламутым наизусть тунемын
kus ta on? кушто тудо (улеш)?
tüdrukul oli nutt varaks ӱдыр пыкше шинчавӱдшым куча
olen varsti tagasi вашке пӧртылам
poiss on karjas рвезе кӱтӱм кӱта
oleme lõunal кечывал кочкышышто улына, обедыште улына
olen tööl пашаште улам
kuidas olla? кузе лияш?
niisuguses seltskonnas ei oska kuidagi olla тыгай еҥ-влак коклаште шкендым кузе кучашат от пале
ole vagusi v vait! шып лий!, шып!, ит мутлане!
las ma olen natuke aega üksi изишлан мыйым шкетем кодо
kuidas sa elad ja oled ka? кузе илет-шӱлет?
olen mures изиш тургыжланем
olin tujust ära кумылем лийын огыл, кумылем тодылалтын улмаш
uks on lahti омса почмо
teed on umbes корным (лум дене) петырен
majapidamine on laokil озанлык волен каен
vihm on üle йӱр чарныш
õhtu on käes кас шуын
ta on isevärki mees тудо шкешотан айдеме
ole üsna mureta ит тургыжлане
pikuke see suvi siis ära ei ole але кужун шуйна мо тиде кеҥеж
ema tervis ei ole kiita аван тазалыкше пешыжак огыл
mul on kiire мый вашкем
mul on hea meel пеш куанле
aknad on lõunasse тӧрза кечывал могырым лектеш
sõda on sõda сар сарак тудо
kust kandist sa pärit oled? тый кудо могыр гыч улат?, тый кушеч лият вара?
ta on õpetaja тудо туныктышо (улеш)
varblane on lind пӧрткайык ~ сарси тиде кайык
kaks korda kaks on neli кок гана кокыт нылыт лиеш
olgu mis on! мо лиеш - лиеш!
eks ole? туге вет?
olgu kuidas on мо гынат, мо ынже лий ыле
mis sa teed või oled мом ыштет, ну мом ышташ
olgu [pealegi]! йӧра!
olgu siis nii тек тыге лиеш ~ лийже
ja olgu olla! ыштыме лийже!
seda ei tohi olla! тыге ок лий!, тыге лийшаша огыл!
ei ole ollagi нимынярт тыге огыл
ehk olgu siis... гын веле
olgu küll лийын гынат, гынат
las olla pealegi тек лиеш
ole nüüd ikka! айда йӧра!, ойло ынде!
ole nüüd asja! ой, мо ынде!
ole sind oma lobaga! ой тый ойлышт ынде!
mis jutt see olgu v on мо йомак ынде тидыже
ole terve aitamast! полшыметлан тау!
ole hea! Юмо кай лий!
3. (esineb liitaegade koosseisus) ♦
ma olen töö lõpetanud пашамым пытарышым
ema ei ole tulnud авай але толын огыл
siis oli ta juba surnud тунам тудо уже колен ыле
raha on raisatud оксам пытарыме
töö oli tehtud паша ышталтын огыл
lehmad ei olnud lüpstud ушкалым лӱштымӧ огыл
me oleksime läinud ме (гын) каена ыле
sa olevat võitnud kenakese kopika ту кугу окса суммым сеҥен налында маныт